Η πρόπτωση μιτροειδούς ως παθολογία έχει έρθει στο προσκήνιο την τελευταία εικοσαετία. Σε αυτό συνέβαλαν καθοριστικά οι τακτικοί καρδιολογικοί έλεγχοι και η διάδοση της ηχωκαρδιογραφίας. Η παρουσίας ενός φυσήματος κατά την ακρόαση της καρδιάς και η ανίχνευση μιας μικρής ανεπάρκειας της μιτροειδούς κατά την ηχωκαρδιογραφική εκτίμηση(Triplex) ήταν αρκετά ώστε ο εξεταζόμενος να «βαπτιστεί» ασθενής. Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Η εμπειρία των τελευταίων ετών έδειξε ότι δεν έχουν όλοι οι ασθενείς την ίδια πρόγνωση. Μια σημαντική μερίδα αυτών δεν παρουσιάζει καμία επιπλοκή. Ας δούμε λοιπόν τα πράγματα από την αρχή.
Τι είναι η πρόπτωση μιτροειδούς;
Η μιτροειδής βαλβίδα, μία από τις τέσσερις βαλβίδες της καρδιάς, βρίσκεται ανάμεσα στον αριστερό κόλπο, που δέχεται το οξυγονωμένο αίμα από τους πνεύμονες και την αριστερή κοιλία που στέλνει το αίμα σε όλο το σώμα. Αποτελείται από δύο λεπτές ευκίνητες γλωχίνες, οι οποίες επιτρέπουν την ευχερή πλήρωση της αριστερής κοιλίας κατά την διαστολή, αποτρέπουν όμως την παλινδρόμηση αίματος στον αριστερό κόλπο κατά τη συστολή. Πρόπτωση μιτροειδούς υπάρχει όταν η μία ή και οι δύο γλωχίνες της προβάλλουν-προπίπτουν εντός του αριστερού κόλπου κατά τη συστολή. Στην κλασική της μορφή, η πρόπτωση μιτροειδούς συνοδεύεται από σημαντική πάχυνση των γλωχίνων (γι’αύτο και αποκαλείται και μυξωματώδης εκφύλιση της μιτροειδούς). Όταν η πρόπτωση είναι σημαντική, τότε η βαλβίδα δεν κλείνει στεγανά και δίνεται η δυνατότητα σε αίμα να παλινδρομήσει από την αριστερή κοιλία στον αριστερό κόλπο. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται ανεπάρκεια μιτροειδούς και μπορεί να μειώσει την εξωθητική ικανότητα-δύναμη της καρδιάς. Στις περισσότερες περιπτώσεις η πρόπτωση μιτροειδούς δεν είναι μια απειλητική για την ζωή κατάσταση και δεν χρήζει θεραπείας ή αλλαγή του τρόπου ζωής. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που απαιτούν παρέμβαση.
Πρόπτωση μιτροειδούς : Μορφές και συχνότητα εμφάνισης
Η πρόπτωση της μιτροειδούς κατά κανόνα είναι πρωτοπαθής (δεν οφείλεται σε κάποιο άλλο νόσημα), ενώ υπάρχουν και κληρονομικές μορφές. Υψηλού κινδύνου άτομα για πρόπτωση μιτροειδούς είναι οι πάσχοντες από σπάνιες καταστάσεις όπως το σύνδρομο Marfan, το σύνδρομο Ehlesr Danlos, η ανωμαλία Ebstein. Συγγενείς ατόμων με πρόπτωση μιτροειδούς μπορεί να έχουν επίσης την πάθηση και γι’αυτό πρέπει να ελέγχονται. Η πρόπτωση μιτροειδούς αποτελεί τη συχνότερη αιτία μεμονωμένης ανεπάρκειας της βαλβίδας που χρήζει χειρουργικής επεμβάσεως και προδιαθέτει σε προσβολή της από λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα. Πρόκειται για συχνή πράγματι πάθηση, φαίνεται όμως ότι η έλλειψη σαφών διαγνωστικών κριτηρίων, είχε οδηγήσει στην υπερδιάγνωση της κατά το παρελθόν. Με την εξέλιξη των απεικονιστικών τεχνικών, η συχνότητα της πρόπτωσης υπολογίζεται σήμερα στο 2-3%.
Πρόπτωση μιτροειδούς : Ποια τα συμτπώματα;
Στη μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων, η πρόπτωση μιτροειδούς είναι ασυμπτωματική. Όταν υπάρχουν συμπτώματα τότε κατά κανόνα αυτά οφείλονται στην συνοδό ανεπάρκεια της βαλβίδας. Η πρόπτωση μιτροειδούς προκαλεί συνήθως προοδευτικά επιδεινούμενα συμπτώματα στην διάρκεια μηνών ή ετών. Παρουσιάζεται αρχικά με άτυπα θωρακικά ενοχλήματα και ταχυκαρδίες. Όταν η βλάβη της βαλβίδας είναι σημαντική, μπορεί να προκαλέσει εύκολη κόπωση, δύσπνοια, ταχυκαρδίες-αρρυθμίες και τελικά καρδιακή ανεπάρκεια.
Πρόπτωση μιτροειδούς: Πώς γίνεται η διάγνωση;
Κατά κανόνα, η διάγνωση τίθεται τυχαία κατά την ακρόαση της καρδιάς με το κλασικό στηθοσκόπιο, οπότε και αναγνωρίζεται το χαρακτηριστικό φύσημα. Η βαρύτητα της νόσου και κατ’επέκταση η ανάγκη για παρακολούθηση ή θεραπευτική παρέμβαση, καθορίζεται έπειτα από προσεκτική ηχωκαρδιογραφική εκτίμηση. H εξέταση είναι ανώδυνη, χωρίς ακτινοβολία και σχετικά μικρής διάρκειας. Η εμπειρία του καρδιολόγου που πραγματοποιεί την εξέταση (Triplex καρδιάς) είναι καθοριστική. Σε δύσκολες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί η διενέργεια διοισοφάγειου υπερηχογραφήματος. Στην περίπτωση αυτή εισέρχεται δια του στόματος στον οισοφάγο ένα λεπτός σωλήνα στο άκρο του οποίου υπάρχει μια πηγή υπερήχων. Καθώς ο οισοφάγος γειτνιάζει με την μιτροειδή βαλβίδα η απεικόνιση της από εκεί είναι λεπτομερέστερη. Η διαδικασία είναι σύντομη και γίνεται υπό μέθη. Ανάλογα με την βαρύτητα της νόσου μπορεί να απαιτηθεί επανεκτίμηση σε διάστημα από τρεις μήνες έως πέντε χρόνια.
Πρόπτωση μιτροειδούς : Ποια η θεραπεία;
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η πρόπτωση μιτροειδούς χαρακτηρίζεται από καλοήθη πορεία και δεν επηρεάζεται η καθημερινή δραστηριότητα του ατόμου. Η μόνη οδηγία που συχνά δίνεται είναι η αποφυγή άρσης σημαντικού βάρους. Η προληπτική αντιβιοτική αγωγή πριν από κάθε αιματηρή επέμβαση έστω και αν αυτή ήταν οδοντιατρική, εθεωρείτο μέχρι πρόσφατα απαραίτητη από το σύνολο των καρδιολόγων. Στις τελευταίες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρίας (ESC), για την λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα, η σύσταση αυτή έχει αφαιρεθεί καθώς δεν αποδείχτηκε αποτελεσματική.
Στις περιπτώσεις που η πρόπτωση μιτροειδούς είναι συμπτωματική υπάρχουν φαρμακευτικές παρεμβάσεις που ανακουφίζουν τον ασθενή. Μπορεί να χορηγηθούν διουρητικά για να αντιμετωπιστεί η δύσπνοια και τα οιδήματα. Για τις ταχυκαρδίες-αρρυθμίες συνήθως χορηγούνται βήτα αποκλειστές αλλά και αντιαρρυθμικά φάρμακα. Στην περίπτωση που εκδηλωθεί κολπική μαρμαρυγή τότε καθώς αυξάνει σημαντικά ο κίνδυνος για σχηματισμό θρόμβων και αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου μπορεί να συνταγογραφηθούν αντιπηκτικά φάρμακα.
Οι προαναφερόμενες παρεμβάσεις έχουν μόνο ανακουφιστικό χαρακτήρα. Για την ριζική αντιμετώπιση των σοβαρών μορφών της νόσου απαιτείται χειρουργείο. Πρόκειται για μια τεχνικά απαιτητική επέμβαση ανοιχτής καρδιάς η οποία όμως με την πρόοδο της τεχνολογίας και της ιατρικής εμπειρίας διενεργείται πλέον με μεγάλη επιτυχία. Ανάλογα με τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της βαλβίδας γίνεται επιδιόρθωση αυτής ή αντικατάστασή της. Η επιδιόρθωση της βαλβίδας είναι η επέμβαση εκλογής, όπου είναι τεχνικά εφικτή, καθώς έχει άριστα μακροχρόνια αποτελέσματα και δεν υπάρχει ανάγκη για αντιπηκτική αγωγή. Στην περίπτωση που απαιτηθεί αντικατάστασης της βαλβίδας υπάρχει η επιλογή για μεταλλική ή βιολογική βαλβίδα. Το πλεονέκτημα της μεταλλικής βαλβίδας είναι η αποδεδειγμένη μακροζωία της. Στα μειονεκτήματα της περιλαμβάνονται η ανάγκη για αντιπηκτική αγωγή και ο σχετικά αυξημένος κίνδυνος για ενδοκαρδίτιδα. Η βιοπροσθετική βαλβίδα μπορεί να είναι χοίρια ή βόεια. Έναντι της μεταλλικής πλεονεκτεί στο ότι δεν υπάρχει ανάγκη για αντίπηξη. Μειονεκτεί όμως λόγω περιορισμένης διάρκειας ζωής και συνεπώς της πιθανής ανάγκης για επανεπέμβαση. Τελευταία εξελίσσεται και τεχνική διαδερμικής επιδιόρθωσης της βαλβίδας (Mitral clip). Στην περίπτωση αυτή γίνεται καθετηριασμός μιας μεγάλης φλέβας του ποδιού και από εκεί ειδικός εύκαμπτος καθετήρας προωθείτε έως την κάρδια. Δια του καθετήρα είναι δυνατή η μερική επιδιόρθωση της βαλβίδας με την μορφή συρραφής τμήματος των ελεύθερων άκρων των γλωχίνων της μιτροειδούς. Η τεχνική αποτελεί πεδίο έρευνας και ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης με αποτέλεσμα να είναι τεχνικά εφικτή σε συνεχώς μεγαλύτερη μερίδα ασθενών. Ωστόσο η μέθοδος αυτή επιφυλάσσεται ακόμη για εξασθενημένους οργανισμούς με σοβαρή πρόπτωση μιτροειδούς και υψηλό περιεγχειρητικό κίνδυνο επιπλοκών.
Η πρόπτωση μιτροειδούς είναι μία συχνή οντότητα που σπάνια προκαλεί σοβαρά προβλήματα υγείας. Αν έχετε κάποιο από τα προαναφερόμενα συμπτώματα, φύσημα ή συγγενή με γνωστή πρόπτωση, είναι καλό να συμβουλευτείτε καρδιολόγο για την έγκαιρη και σωστή διάγνωση.